Yabancılar İçin Verilen İdari Gözetim ve Sınırdışı Kararlarına Karşı Başvurulabilecek Hukuki Yollar
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) kapsamında bazı durumlarda ve çeşitli sebeplerle yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı ve idari gözetim kararı alınabilmekte olup işbu yazıda, alınan bu kararlara karşı başvurulabilecek hukuki yollar açıklanacaktır.
Sınır Dışı Kararı
Sınır dışı, yabancıların zorla ülke dışına çıkarılması işlemi olup sınır dışı kararı, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ile seyahat özgürlüğüne yönelip tek taraflı idari bir işlemle bunların sınırlandırılmasıdır.
Sınır Dışı Kararının Alınması
YUKK’un 54. maddesine göre, 55. maddedeki istisnai haller saklı kalmak kaydıyla aşağıda sayılan yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınır:
- a)5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 59 uncu maddesi kapsamında işlediği suç nedeniyle sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler.
- b)Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar.
- c)Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar.
ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar.
- d)Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.
- e)Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler.
- f)İkamet izinleri iptal edilenler.
- g)İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler.
ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler.
- h)Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler.
ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler.
- i)Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar.
- j)İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar.
- k)Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler.
Sınır dışı etme kararı, YUKK 54. madde kapsamındaki yabancıların kolluk tarafından yakalanmaları ve sınır dışı etme kararı alınması gerektiğinin değerlendirilmesi halinde, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün talimatı üzerine veya resen valiliklerce alınır ve sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Bu kişiler ayrıca geri gönderme merkezlerinde gözetim altına alınır. Değerlendirme ve karar süresinin ise kırk sekiz saati geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Sınır dışı etme kararı alınanlara, sınır dışı etme kararında belirtilmek kaydıyla, Türkiye’yi terk edebilmeleri için on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır. Ancak, kaçma ve kaybolma riski bulunanlara, yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlal edenlere, sahte belge kullananlara, asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlara veya aldığı tespit edilenlere, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlara bu süre tanınmaz.
Sınır Dışı Kararına Karşı İptal Davası
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun (YUKK) 53/3. maddesine göre, sınır dışı etme kararına karşı yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde idare mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirmekle yükümlüdür. Başvuru yapılan idare mahkemesinin, bu başvuruyu en geç on beş gün içinde karara bağlayacağı ve verilen kararın kesin olmakla birlikte uygulamada bu süreye riayet edilmediği görülmektedir.
Sınır dışı etme kararına karşı açılan iptal davası, idari işlemin yürütmesini otomatik olarak durdurur ve dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması hâlinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancının, rızası olmadıkça sınır dışı edilmesi mümkün değildir.
İdari Gözetim Kararı
İdari gözetim, sınır dışı edilme kararı verilen veya uluslararası koruma başvurusu bulunan kişilerin durumlarının değerlendirilmesi sürecinde alınan istisnai bir tedbir olup yabancıların, ilgili işlem gerçekleşene kadar idari kurumlar tarafından alıkonulmasıdır.
İdari Gözetim Kararının Alınması
YUKK 57. madde uyarınca, YUKK 54. madde kapsamındaki yabancıların kolluk tarafından yakalanmaları ve sınır dışı etme kararı alınması gerektiği değerlendirilmesi halinde sınır dışı etme kararı valilik tarafından alınır ve kişiler geri gönderme merkezlerinde gözetim altına alınır. Değerlendirme ve karar süresinin ise kırk sekiz saati geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Diğer yandan geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresinin altı ayı geçmesi kural olarak mümkün değildir. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilmektedir.
İdari Gözetim Kararına Karşı İtiraz
İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir ve idari gözetimin devamında zaruret görülmeyen yabancılar için idari gözetim derhâl sonlandırılır. Diğer yandan Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 96/6 maddesinde idari gözetim kararına karşı itiraz yolu şu şekilde düzenlenmiştir: “İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetime karşı idari gözetim kararının alındığı yer veya yabancının idari gözetim altında tutulduğu yer sulh ceza hâkimine başvurabilir. Başvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhâl ulaştırılır. Sulh ceza hâkimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh ceza hâkiminin kararı kesindir. İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hâkimine başvurabilir.” Maddede açıkça belirtildiği üzere itirazları incelemeye yetkili makam sulh ceza hakimlikleri olup başvuru, idari gözetimi durdurmamaktadır. Diğer yandan itirazın reddedilmesi halinde dahi idari gözetim devam ettiği süreci yabancı, yasal temsilcisi veya avukatı idari gözetim şartlarının yabancı lehine değiştiğinden bahisle tekrar sulh ceza hâkimliğine tekrar başvurma hakkına sahiptir. İdari gözetim kararı sulh ceza hakimliği tarafından kaldırılsa dahi yabancı hakkında sınır dışı etme kararının bulunması halinde ise bu karar sınır dışı kararının yürütülmesini durdurmamakta ve sınır dışı kararına karşı ayrıca başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Yorum bırakın