Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Kripto varlıklar mevzuatımızda ilk kez “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik” ve “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” kapsamında düzenlenmiştir.
Giriş
Kripto varlıkların, finansal piyasalarda yenilikçi çözümler sunması ve dijital ekonominin ayrılmaz bir parçası haline gelmesi nedeniyle mevzuatsal anlamda düzenlenmesi önem arz etmektedir. Bu kapsamda kripto varlıkların yasal bir çerçeveye oturtulması, kullanıcıların korunması, piyasa güvenliğinin sağlanması ve ekonomik istikrarın sürdürülmesi amacıyla hazırlanan Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”), 02.07.2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak, yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SerPK”) birtakım değişiklikler yapılmıştır.
Kanun kapsamında, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulması ve faaliyete başlaması için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (“SPK”) izin alınması gerektiği düzenlenmiş, sermaye piyasası araçlarının Merkezi Kayıt Kuruluşu (“MKK”) sistemine dahil olmadan kripto varlık olarak ihraç edilebileceği belirtilmiş ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşterileri arasında sözleşme imzalanması gerektiği belirlenmiştir. Ayrıca Kanun ile kullanıcıların korunması ve piyasa güvenliğinin sağlanması amacıyla, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının denetimi, hukuka aykırı faaliyetlerinde uygulanacak yaptırımlar, izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerine karşı alınacak tedbirler ve zimmet suçu gibi konular da düzenlenmiştir.
Kripto Varlıkların Yasallaşmasına İlişkin Önemli Düzenlemeler
Tanımlar (SerPK m.3)
Kanun kapsamında SerPK’da, kripto varlık piyasasının daha iyi anlaşılmasını ve düzenlenmesini sağlamak amacıyla “cüzdan”, “kripto varlık”, “kripto varlık hizmet sağlayıcı”, “kripto varlık saklama hizmeti”, “platform” ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (“TÜBİTAK”) tanımlanmıştır.
Sermaye Piyasası Araçlarının Kaydileştirilmesi (SerPK m. 13)
Kanun kapsamında SerPK’nın 13. maddesine yapılan ekleme ile, sermaye piyasası araçlarının MKK sistemine dahil olmadan kripto varlık olarak ihraç edilebilmesi adına SPK’ya usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir. Düzenlemenin amacı, sermaye piyasası araçlarının daha esnek ve yenilikçi bir şekilde ihraç edilmesidir.
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları ve Kripto Varlıklara İlişkin Hükümler (SerPK m.35/B)
Kanun kapsamında SerPK’da yapılan değişiklikle, kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kripto varlıklar kapsamlı şekilde düzenlenmiştir. Kanun kapsamında, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurulabilmesi ve faaliyete başlaması SPK’nın iznine bağlı tutulmuştur. Kanun ile hizmet sağlayıcıların kuruluşlarına, faaliyetlerine, ortaklarına, yöneticilerine ve personellerine ilişkin esaslar belirlenmiştir. Ayrıca Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarının TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uygun olması gerektiği düzenlenmiştir.
Kanun kapsamında SerPK’da yer alan hangi hükümlerin kripto varlıklar açısından geçerli olacağı SerPK m. 35/B 5. fıkrasında, “Kripto varlık hizmet sağlayıcıları bu Kanunda atıf yapılan hükümler dışında bu Kanunun diğer hükümlerine tabi değildir.” şeklinde düzenlenmiş ve kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yalnızca SerPK’da açıkça belirtilen hükümlere tabi olduğu vurgulanmıştır.
Kanun kapsamında yapılan düzenlemeler ile kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve kripto varlıklara ilişkin hükümler, hizmet sağlayıcılarının faaliyetleri, kripto varlıkların transfer ve saklanmasına dair esaslar, hizmet sağlayıcılarının denetimini ve hukuka aykırı faaliyetlerinde uygulanacak yaptırımlar düzenlemekle birlikte, SerPK’da açıkça düzenlenmeyen ya da uygulamanın yönlendirilmesi gereken hususlarda SerPK m. 128/2 uyarınca SPK’ya düzenleyici işlemler tesis etme ile özel nitelikli kararlar alarak uygulamayı düzenleme ve yönlendirme yetkisi tanınmıştır.
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Faaliyetlerine ve Kripto Varlıkların Transfer ve Saklanmasına İlişkin Esaslar (SerPK m. 35/C)
Kanun kapsamında kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşterileri arasında sözleşme imzalanması zorunlu hale getirilmiş ve sözleşmenin unsurlarına ilişkin belirlemeler yapılmıştır. Düzenleme kapsamında müşteri haklarının korunması ve hizmet sağlayıcıların sorumluluklarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Faaliyetlerinde Uygulanacak Tedbirler (SerPK m. 99/A)
Kanun kapsamında; kripto varlık hizmet sağlayıcıların hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerinde uygulanacak tedbirler, izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde uygulanacak tedbirler, izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde bulunanların ilan, reklam ve açıklamaları ile her türlü ticari iletişimlerine ilişkin tedbirler, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mali yapılarının bozulması halinde uygulanacak tedbirler düzenlenmiştir
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarının Denetimi ve Uygulanacak Yaptırımlar (SerPK m. 99/B)
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının denetimi ve hukuka aykırı faaliyetlerinde uygulanacak yaptırımlar düzenlenmiştir. Ayrıca Kanun kapsamında kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hukuka aykırı faaliyetleri ile nakit ödeme ve/veya kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getirememesinden kaynaklanan zararlardan kripto varlık hizmet sağlayıcıları sorumlu tutulmuştur. Düzenleme ile, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının SerPK’ya ve ilgili mevzuata uygunluğunun denetlenmesi ve hukuka aykırı faaliyetlerin önlenmesi amaçlanmaktadır.
İzinsiz Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılığı Faaliyeti (SerPK m. 109/A)
Kanun kapsamında izin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürütenler hakkında hapis ve adli para cezası öngörülmüştür. Düzenlemenin amacı, izinsiz faaliyetlerin önlenmesini ve piyasa güvenliğinin sağlanmasıdır.
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarda Zimmet (SerPK m. 110/A)
Kanun kapsamında, kripto varlık hizmet sağlayıcılarda zimmet suçuna ilişkin düzenlemeler yapılmış, hapis ve adli para cezası yaptırımları öngörülmüştür. Ayrıca madde kapsamında etkin pişmanlık hali de ayrıca düzenlenmiştir. Düzenlemenin amacı, zimmet suçunu işleyenlerin cezalandırılmasını ve müşteri zararlarının tazmin edilmesini sağlamaktır.
Kripto Varlıklara İlişkin Şahsi Sorumluluk (SerPK m. 110/B)
Kanun kapsamında, kripto varlık hizmet sağlayıcının zimmet sayılan karar ve işlemler gerçekleştirdiği tespit edilen yönetim kurulu başkan ve üyeleri, diğer mensupları, hukuken veya fiilen yönetim veya kontrolünü elinde bulundurmuş olan gerçek kişi ortaklarının şahsi sorumlulukları düzenlenmiş ve SPK’nın talebi üzerine bu kişilerin doğrudan şahsen iflaslarına mahkemece karar verilebileceği düzenlenmiştir.
Kripto Varlıkların Zimmet Suçuna Özel Soruşturma Usulü (SerPK m. 115/A)
Kanun kapsamında, zimmet suçundan dolayı yapılacak olan soruşturma ve kovuşturmaların usulü belirlenmiştir. Düzenleme uyarınca soruşturma ve kovuşturmalar SPK’nın yazılı bildirimi üzerine veya gecikmesinde sakınca görülen hâllerde resen cumhuriyet savcılarınca yapılacak olup durumdan SPK haberdar edilecektir.
Platformların Gelirlerinden Pay Alınması (SerPK m. 130)
Kanun kapsamında platformların gelirlerinden SPK ve TÜBİTAK bütçesine pay ödenmesi düzenlenmiştir. Düzenlemenin amacı, platformların gelirlerinden kamu bütçesine katkı sağlanmasıdır.
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılara İlişkin Geçiş Hükümleri (SerPK geçici m. 11)
Kanun kapsamında, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenlere ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde, SPK tarafından belirlenecek belgelerle SPK’ya başvuruda bulunarak, faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarına veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan üç ay içinde tasfiye kararı alacaklarına ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunmakla yükümlü tutulmuştur. Bu yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında Kanun’da düzenlenen tedbirler uygulanabilecektir.
Sonuç
Kripto varlıkların yasallaşması, finansal piyasalarda yenilikçi çözümler sunan ve dijital ekonominin bir parçası haline gelen bu varlıkların düzenlenmesi, kullanıcıların korunması ve piyasa güvenliğinin sağlanması açısından büyük önem arz etmektedir. Kanun ile, uluslararası düzenlemelerle uyum sağlanması, piyasa güvenliğini arttırılması, tüketici haklarını korunması ve ekonomik istikrarın sağlanması hedeflenmektedir.
